Jednym z najbardziej interesujących aspektów badania wariografem jest możliwość sprawdzenia prawdomówności osoby głuchoniemej. W przypadku badań głuchoniemych istnieją dodatkowe przeszkody wynikające z oczywistych uwarunkowań:
- Istnieje mniej materiału teoretycznego, którym można się posłużyć podczas interpretacji wyników badania.
- Egzaminatorzy wolą unikać przeprowadzania tego rodzaju testu ze względu na jego trudność.
- Nawet najdokładniejsze tłumaczenie na język migowy nie odzwierciedla dokładnie tego, co egzaminator chciałby przekazać we wszystkich pytaniach
- Osoby niepełnosprawne są często mniej zaangażowane w kwestie wymagające testów.
Ponadto zatrudnienie kompetentnej osoby znającej w wysokim stopniu język migowy również nie jest proste, a do tego generuje dodatkowe koszty. Kolejnym problemem jest fakt, iż egzaminator nie ma żadnej kontroli na procesem tłumaczenia – nawet w przypadku, gdy tłumacz migowy posiada nieposzlakowaną opinię, egzaminator musi znać niuanse zadawanych pytań.
Pewnym rozwiązaniem jest postawienie egzaminatora przed badanym, w taki sposób, aby badany widział dokładnie usta egzaminatora – jednak i w tym przypadku nie ma pewności, iż badany wychwyci dokładnie to, co egzaminator chciał przekazać. Kolejne problemy związane są ze zniekształceniami odpowiedzi badanego; problemy fizyczne mogą zakłócać odpowiedzi i powodować ich niespójność.
Testem, który może być bardzo pomocny podczas egzaminowania osoby głuchoniemej jest test SAT (Silent Answer Test – Test milczących odpowiedzi). Badany jest proszony, aby nie próbować werbalizować odpowiedzi, tylko odpowiadać sobie cicho, niejako „w duszy”. Innymi słowy, podmiot jest pouczony, aby „sub-wokalizować” odpowiedzi, podobnie jak robi to osoba czytająca książkę i przerywająca co jakiś czas lekturę, aby odpowiedzieć sobie na jakieś pytanie.
Test SAT jest zazwyczaj konstruowany w następujący sposób: najpierw zadawane są cztery pytania niemające związku ze sprawą, przykładowo: „Czy kiedykolwiek chodziłeś do szkoły?”, lub „Czy masz na imię Karol?”, a następnie zadawane są dwa pytania kontrolne, czyli takie, które: również nie mają bezpośredniego związku ze sprawą, ale dotyczą tematu sprawy, przykładowo: „Czy kiedykolwiek coś ukradłeś?”. Jeżeli badany reaguje mocniej na pytania nie związane ze sprawą, oznacza to, iż najprawdopodobniej kłamie na pytania kontrolne.
Przed badanym może ustawiony być ekran komputera – służy on komunikacji z nim; jednocześnie drugi monitor służy przeprowadzeniu testu. Najpierw badany informowany jest, dlaczego doszło do tej sytuacji, i co ma na celu samo badanie – badany powinien zdać sobie sprawę z tego. Konieczne jest dopasowanie języka zadawanych pytań do możliwości badanego, gdyż musi on rozumieć każde słowo.
Badany jest informowany odnośnie dwu kwestii:
- Nie musi odpowiadać na pytanie, gdyż reakcja jego ciała stanowi odpowiedź.
- Musi jedynie siedzieć spokojnie i czytać pytania zawarte na ekranie monitora.
Zasadniczo podczas badania osoby głuchoniemej najważniejsze jest ustalenie dobrej linii komunikacji z badanym, dlatego osoby obsługujące drugi komputer – na ekranie którego umieszczają pytania w formie prezentacji Power Point – powinny znajdować się w innym pomieszczeniu.
Test SAT posiada dwie zasadnicze zalety, które mogą być brane pod uwagę nawet w przypadku egzaminowania osób normalnie słyszących i mówiących:
- Zapobiega sytuacji, w której badany wykorzystuje specyficzny dźwięk swojego głosu, jako pretekst do zniekształceń i odpowiedzi wymijających
- Zapobiega zniekształceniom powstającym na skutek istnienia defektów w kodzie wymowy egzaminatorów.
Test SAT posiada dodatkową zaletę, szczególnie pomocną w przypadku przesłuchiwania osób niepełnosprawnych; osoby poddane temu testowi odczuwają pewnego rodzaju bezradność; osoba udzielająca werbalnej odpowiedzi zastanawia się: co zrobić, natomiast w przypadku testu SAT stwierdzono, iż powtórzenie go na tej samej osobie daje bardzo dobre wyniki, gdyż reakcje – w przypadku pytań, na które odpowiedź rozmija się z prawdą – nasilają się w miarę przeprowadzania kolejnych testów. Poczucie winy nasila się, gdyż nie może być rozładowane, choćby w postaci werbalizacji odpowiedzi.
Można wymienić następujące kolejne zalety tego testu:
- Jest mniej kłopotliwy i łatwiejszy do wytłumaczenia do tematu niż inne testy.
- Wymaga mniejszego wysiłku ze strony podmiotu podczas testu, w konsekwencji eliminacji czynników zakłócających, takich jak kaszel, westchnienie i oczyszczenie gardła.
Możliwe jest uniknięcie odpowiedzi wyprzedzających, co ma miejsce w przypadku osób szczególnie silnie reagujących na jakiekolwiek pytania.
Istotne jest, aby badany nie pobierał nadmiernej ilości powietrza przed przeczytaniem pytania, gdyż wtedy następuje tłumienie kompensacyjne, mogące zniekształcić kłamliwą reakcję.